Cách mạng 4.0 - thách thức đối với các Bộ, ngành tại Việt Nam

(KHCN)-Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (I 4.0) diễn ra với tốc độ vô cùng nhanh chắc chắn sẽ đặt Việt Nam trước nguy cơ tụt hậu hơn nữa trong phát triển so với thế giới và rơi vào thế bị động trong đối phó với những mặt trái của cuộc cách mạng này.

Các vấn đề được đề cập đối với cuộc cách mạng 4.0 gồm: Đặc điểm 4.0; Các xu hướng công nghệ đặc trưng của 4.0; Tác động của 4.0; Kinh nghiệm ứng phó của các nước; Hiện trạng và tiềm năng của Việt Nam; Cơ hội, thách thức; Quan điểm - định hướng tiếp cận và cuối cùng là đề xuất - kiến nghị của các bộ, ngành.

Theo nhận định, 4.0 cũng đặt ra nhiều thách thức đối với Việt Nam, cụ thể: Thách thức trong việc phải có nhận thức đầy đủ về bản chất, tác động của 4.0 và khả năng tư duy, quản lý điều phối tích hợp các yếu tố công nghệ, phi công nghệ, giữa thực và ảo, giữa con người và máy móc. Bên cạnh đó, để gia nhập vào xu thế 4.0 đòi hỏi phải có sự phát triển dựa trên tích lũy nền tảng lâu dài của nhiều lĩnh vực nghiên cứu cơ bản định hướng trong lĩnh vực KH&CN đặc biệt là vật lý, sinh học, khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo, các lĩnh vực công nghệ mới, nghiên cứu các công nghệ mang tính đột phá. Nghiên cứu và phát triển trở thành chìa khóa quan trọng quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội; cần gắn kết chặt chẽ hơn nữa nghiên cứu khoa học và sản xuất. Các chuyên gia cũng nhận định, 4.0 cũng dẫn đến tình tạng gia tăng bức xúc xã hội do sự thâm nhập của các công nghệ kỹ thuật số và các động lực của việc chia sẻ thông tin tiêu biểu của truyền thông xã hội. Cùng với đó, đặt ra những vấn đề lớn về giải quyết việc làm, ô nhiễm môi trường, đạo đức xã hội, rủi ro công nghệ.

Cuộc cách mạng 4.0 sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ (bao gồm cả tích cực và tiêu cực) tới tất cả các quốc gia, bao gồm cả các quốc gia phát triển và đang phát triển, trong đó có nước ta. Đặc biệt tác động đối với một số lĩnh vực hết sức nhạy cảm như an sinh xã hội, an ninh quốc gia. Để có thể xây dựng được một chính sách đúng đắn nhằm tận dụng các lợi thế cũng như giảm thiểu các tác động tiêu cực của 4.0, chúng ta cần phải có các nghiên cứu thấu đáo, khoa học nhằm đánh giá, phân tích tình hình và qua đó xây dựng trình Chính phủ ban hành những giải pháp phù hợp, chuẩn xác.